Ortodoncja zajmuje się leczeniem wad zgryzu. Nazwa dziedziny wywodzi się od dwóch słów greckich orthos – prosty i odus – ząb. Można więc powiedzieć, że ortodoncja polega na “prostowaniu zębów”. Nie jest to jednak jedyne zadanie ortodonty. Troszczy się on o estetyczny wygląd, który wzmacnia pewność siebie i pomaga w relacjach zawodowych i prywatnych. Ponadto ortodonta dba o prawidłowy rozwój narządu żucia. Nieprawidłowo ustawione zęby nie tylko wyglądają niekorzystnie, ale również negatywnie wpływają na stan zdrowia. Są bardziej narażone na choroby przyzębia, próchnicę oraz utrudniają utrzymanie ich należytej higieny. Mogą być ponadto przyczyną bólów głowy, szyi czy pleców. Nieprawidłowy zgryz często bywa też przyczyną wad wymowy, problemów z rozdrabnianiem jedzenia , trawieniem i przemianą materii Tak więc wady zgryzu i nieprawidłowości zębowe to nie tylko problem kosmetyczny ale i medyczny. Ważne zatem, aby od najmłodszych lat kontrolować rozwój zgryzu, a jeśli już wystąpiła wada, skutecznie ją korygować.
W jakim wieku rozpocząć leczenie ortodontyczne?
Leczenie ortodontyczne można zacząć już u kilkuletniego dziecka aparatami ruchomymi. Przekonanie zaś o górnej granicy – o tym, że leczenie ortodontyczne nie jest możliwe powyżej pewnego wieku to mit, który wciąż jeszcze pokutuje wśród Polaków. Tymczasem jest wprost przeciwnie. W każdym wieku, również mocno dojrzałym można i warto poddać się procesowi prostowania zębów. Zyska na tym nie tylko nasza uroda i samopoczucie, ale również znacząco wpłyniemy na zdrowie jamy ustnej ale i całego organizmu.
Jakie korzyści przynosi leczenie ortodontyczne?
Dzięki leczeniu ortodontycznemu można skutecznie korygować wady zgryzu albo poprawić efekty dawnego leczenia. To z kolei poprawia harmonię rysów twarzy, zwiększa prawdopodobieństwo zachowania zdrowych i ładnych zębów przez resztę życia oraz pozwala zapobiegać wadom wymowy. Wielu jest też pacjentów z problemami stawu skroniowo-żuchwowego oraz z chorobami w obrębie przyzębia, dla których leczenie ortodontyczne jest tylko częścią większej, wielospecjalistycznej terapii. Leczenie aparatami ortodontycznymi często służy także przygotowaniu pacjenta do innych, poważniejszych kompleksowych terapii: leczenia protetycznego, chirurgicznego lub periodontologicznego. Konieczność założenia aparatu może też wynikać z problemu nadmiernego ścierania zębów albo zatrzymania stałego zęba w kości.
Na czym polega leczenie ortodontyczne?
Leczenie ortodontyczne prowadzi się za pomocą specjalnie przygotowanych aparatów stałych lub ruchomych, przy czym zdecydowanie lepsze efekty przynosi zastosowanie aparatów stałych. Stosuje się je w leczeniu wielu wad zgryzu w uzębieniu stałym, to znaczy po wymianie wszystkich zębów mlecznych na stałe (od 12-13 roku życia). Metoda ta daje szczególnie dobre efekty w likwidowaniu nieestetycznych stłoczeń i obrotów siekaczy czy sprowadzaniu do łuku nieprawidłowo położonych zębów. Leczenie aparatem stałym może być stosowane zarówno u młodzieży jak i u dorosłych. Aparat stały składa się z kompletu specjalnych zamków i pierścieni, które przytwierdza się do zębów za pomocą cementów ortodontycznych. Przez cały okres leczenia pozostają one na zębach, co wymaga szczególnej higieny i dbałości ze strony pacjenta. Aparat taki jest aktywowany przez lekarza podczas systematycznych wizyt, które odbywają się co 4-6 tygodni. Po zakończonym leczeniu usuwa się aparat i cement bez uszkadzania szkliwa. W zależności od rodzaju wymaganych przesunięć zębów leczenie trwa od kilku miesięcy do dwóch lat. W klinice stomatologicznej Trio-Dent poza klasycznymi aparatami stałymi stosujemy aparaty estetyczne. Ich zamki wykonane są z materiałów, które w jamie ustnej są mniej widoczne, np. z kryształu górskiego, z kompozytu albo z porcelany. Łuk pozostaje zawsze metalowy, ale może być pokryty białym sztucznym tworzywem, dzięki czemu również znacznie mniej rzuca się w oczy. Aparaty metalowe i estetyczne są równie skuteczne. Ale uwaga: pacjent, który wybiera aparat estetyczny, powinien pamiętać, że na początku to wygląda super, jeśli jednak nie zadba o higienę, na zamkach zacznie zbierać się osad i efekt będzie odwrotny .Poza tym, jeśli ukruszy się fragment zamka (mają maleńkie wypustki), trzeba go wymienić na nowy. W przypadku metalowych nie ma takiego ryzyka, a jeżeli odpadnie (co się zdarza), można taki zamek ponownie przykleić. Najnowszy trend w leczeniu wad zgryzu na świeci to system oparty na stosowaniu tzw. alignerów, czyli ruchomych aparatów nakładkowych. W Klinice Trio-Dent stosujemy system Invisalign . Ułożenie zębów koryguje w nich przezroczysta nakładka z tworzywa sztucznego zaprojektowana na podstawie wizualizacji etapów leczenia dla konkretnego pacjenta. Model zgryzu 3D powstaje na podstawie pobranego od pacjenta tzw. wycisku albo obrazu ze skanera wewnątrzustnego ( także dostępny w klinice Trio-Dent ) Pacjent od początku widzi na ekranie komputera, jak będzie wyglądał proces i jakiego efektu może się spodziewać. Plan leczenia określa, w jakim czasie i jak dany ząb zmieni swoje położenie. Ruch nie może być przy tym za duży, aby nie doprowadzić do powikłań, takich jak np. resorpcja korzeni zębów. W przypadku Invisalign pacjent zmienia nakładkę co tydzień lub dwa. Każda zaprojektowana jest tak, by wymusić na zębach określony ruch. Przez pierwsze dni szyna wchodzi więc na zęby z oporem, z czasem już łatwiej, aż do momentu, gdy nakładka wykonała swoją pracę i można wymienić ją na kolejną. Procedura powtarza się wielokrotnie. Nakładkę należy nosić nie krócej niż 22 godziny na dobę. Pacjent zdejmuje ją do mycia zębów i jedzenia. Ale żeby leczenie było skuteczne, przerwy nie mogą być dłuższe niż te dwie godziny na dobę. Leczenie trwa ok. 50 tygodni a to i tak dużo krócej niż w przypadku tradycyjnych aparatów, które nosi się około dwóch-trzech lat.
Przygotowanie do leczenia ortodontycznego
Przed założeniem aparatu trzeba wyleczyć wszelkie ubytki w zębach, stany zapalne ,zdjąć kamień nazębny i oczywiście wyleczyć parodontozę. Czasami może również być konieczne usunięcie np. ósemek, jeśli nie są prawidłowo wyrżnięte albo kiedy nie mieszczą się w łuku. Ortodonci dążą do leczenia bez usuwania zdrowych zębów. Jeżeli jednak rosną zbyt ciasno, najczęściej dentysta usuwa czwórki lub piątki. Chociaż lepsze może być inne rozwiązanie. – Większy sens ma usunięcie najsłabszego zęba, którego stan wskazuje na to, że długo nie przetrwa . Najczęściej zamiast usuwania zębów stosuje się technikę delikatnego zeszlifowywania zębów w rejonach międzyzębowych ( IPR) w połączeniu z działaniem aparatów stałych. W trudniejszych przypadkach sam aparat może nie wystarczyć i konieczne okazują się dodatkowe elementy, np. mikroimplanty ortodontyczne, czyli rodzaj śrub, które chirurg wkręca w kość szczęki, zanim wkroczy ortodonta. Potrzebne bywają pacjentom, którzy mają ubytki utrudniające zamocowanie łuku aparatu. Mikroimplant usuwany jest po zakończeniu leczenia ortodontycznego.
Leczenie i zakończenie leczenia ortodontycznego
Po pierwszych trudach jakość życia w aparacie okazuje się zwykle lepsza niż wcześniejsze wyobrażenia. W pierwszej fazie leczenia pojawia się , przemieszana z obawami, ciekawość tego, co będzie, i ten pierwszy fizyczny dyskomfort, przez który trzeba przebrnąć. Następnie dość szybko przychodzi przyzwyczajenie do aparatu, ale jeszcze bez cieplejszych uczuć. Z upływem czasu pojawia się zadowolenie z coraz bardziej widocznych efektów, które szybko przeistacza się w wielką przyjaźń z aparatem. Końcowa faza jest wtedy ,gdy pacjenta interesuje głównie termin zdjęcia aparatu. Według naukowców z Queen Mary University of London lepsze samopoczucie pojawia się mniej więcej po trzech miesiącach leczenia, a docelowo – przynosi bardzo dobre korzyści psychologiczne, bo poprawia samoocenę, poczucie atrakcyjności, wzmacnia pewność siebie i pomaga w relacjach – zawodowych i prywatnych. Po zakończeniu leczenia i zdjęciu aparatu musimy pamiętać o leczeniu retencyjnym – utrzymującym wyniki leczenia ( utrzymania zębów w nowej pozycji) w czasie. Pomagają w tym stałe retainery (przyklejony od strony językowej drucik) oraz m.in. wkładane do jamy ustnej na noc płytki. Leczenie retencyjne niekiedy potrzebne jest przez lata, bo zęby dążą do powrotu do starej pozycji. Ten etap również wymaga od pacjenta dyscypliny i zaangażowania.
Higiena i dieta w czasie leczenia ortodontycznego
Leczenie ortodontyczne wymaga bardzo starannej higieny jamy ustnej. Lekarz prowadzący wyjaśni Państwu jak właściwie szczotkować zęby i czyścić przestrzenie międzyzębowe oraz te wokół aparatu. Duże znaczenie w utrzymaniu należytej higieny ma tu odpowiednia dieta. Zalecana jest miękka żywność z wykluczeniem twardych (nie rozdrobnionych) owoców, orzechów czy warzyw. Na czas leczenia lepiej też wyeliminować ze swojego jadłospisu wszelkie kleiste i ciągnące się produkty, np. krówki czy batony z karmelem oraz gumę do żucia.
